Gerçek Mi Efsane Mi?: Şarap

Bizi şaşırtacak hiçbir noktası olmadığını düşündüğümüz yiyecek ve içeceklerin hikayelerine odaklanacağımız lezzet hikayelerinin ilk yazısı ile karşınızdayız. Üzümün en güzel halinden bahsedeceğiz bugün.

Bağcılık tarihi başlamadan önce ilk kullanılan içkinin ateşin bulunuşundan önceye dayandığı ve met denilen bal şarabı olduğu düşünülmektedir. Bu içki sulandırılmış balın fermente olması ile üretilir. Biranın ise şaraptan daha önce yapıldığı görülür. Yüzyıllardır insanların büyük tutkularından biri olan şarap, günümüzde hala geleneksel yöntemlerle ve yıllandırılarak hazırlanır. İnsanlık tarihi kadar eski olan tarihine baktığımızda hikayesinin 8000 sene öncesine kadar uzandığını görürüz. Gürcistan topraklarında yapılan arkeolojik ve arkeobotanik araştırmalarda bulunan bağcılığa dair kanıtlar, şarap üretiminin MÖ 6000-5800 yıllarına dayandığını gösterir. Aslında Çin’de MÖ 7000 senesinden kalan çömleklerde bulunan kalıntılara bakıldığında, Gürcistan’dakine göre daha eski kanıtlar mevcuttur. Ancak başka bir meyve ile pirinç karıştırılarak düşünüldüğü için köken olarak bu tarihi ve bölgeyi işaret etmek doğru olmayacaktır.

Gürcistan’dan çıkıp yavaş yavaş dünyaya yayılan şarabın ilk durağı Güney Kafkasya ve Kuzey İren ile Doğu Anadolu arasındaki bölgeler olmuştur. Ermenistan’daki Areni-1 Mağara Kompleksi’nde ise dünyanın en eski şaraphanesi yer alır.

Şarabın gerçek bir kültürel ikon haline gelmesi ise Hitit ve Antik Yunan dönemine dayanır. Hatta Homeros ve Alkman gibi efsanevi ozanların şaraba atıfta bulunduğu şiirler bulunur. Mısırlılar, Hititlerden bağcılığı ve şarap üretimini öğrenerek firavunlar döneminde şarap yapmıştır. Testilerin üzerine şarap bağı, üretici ve rekolte bilgilerini yazarak nitelikli üretim yapmaya başlamış ve kendi ihracatlarını yapmaya başlamıştır. Testi tabanları reçine tabakası ile kaplanır veya şarabın içine bir reçine tabakası atılırdı. Böylece şarabın daha dayanıklı olacağı düşünülürdü.

Şarap kültürünün batıya yayılma serüveninde önemli rol oynayan Fenikeliler de Eski Krallık ve diğer Akdeniz ülkelerine şarap ihraç etmiştir. MÖ 750 yılına ait bir Fenike geni enkazında şaraplar bozulmadan ele geçirilmiştir. Testi içlerine sürülen zeytinyağı tabakası ve çam ile reçineden yapılmış mühürlerin şarabı kimyasal tepkimeden koruduğu görülmüştür.

Antik Romalıların şaraba verdiği değeri hala görebiliyoruz. Yerel şarapların askeri birliklere ulaşabilmesini sağlamak için ekilmiş bağlar, günümüzdeki en önemli şarap üretim bölgelerini oluşturur. Ayrıca boş şarap şişelerinin içinde kükürtlü mum yakıldığında şarabı taze tuttuğunu ve ekşimesini engellediğini keşfetmişlerdir.

İlerleyen dönemlerde bağcılık yapılan alanlar genişlemiş ve şarapçılık geliştirilmiştir. Antik Yunan ve Roma’dan Hristiyanlığa geçiş döneminde ayinler, dini törenler ve dini bayramlarda ritüelin bir parçası olarak Katolik Kilisesi’nin onayını almıştır. Hristiyanlar şarabı İsa’nın kanı ve Tanrı’nın bahşettiği bir lütuf olarak yorumlamıştır.

Aslında şarap, Antik dönem mitolojik metinlerinde sık sık gündelik yaşamın bir parçası olarak görülür. MÖ 3700 yılındaki Nuh Tufanı’nı işaret eden dönem ile ilgili Tevrat’ta şöyle yazar: “Ancak Nuh çiftçi idi... Toprağı işledi, bir bağ kurdu ve şarap yaptı.”. Antik Yunanlıların Dionysos, Mısırlıların Osiris ve Romalıların Bacchus isimli şarap tanrıları bulunur.

Günümüzde, 16.yüzyılda temelleri atılan şişeleme ve fıçılama teknikleri kullanılır. Renk, tatlılık ve üretildiği yıla göre sınıflandırılır. Meyveli türleri de oldukça fazla tüketilen şarap yüzyıllardır bir fenomen olarak görülüyor ve pek çok ülkede keyifle tüketiliyor.

Lezzet hikayelerinin devamını okumak ve dünya mutfağındaki yolculuğumuza katılmak için Binefis’i takipte kalın.